Digiqole ad

Igituntu na SIDA nizo ndwara zandura zihitana benshi kw’Isi

 Igituntu na SIDA nizo ndwara zandura zihitana benshi kw’Isi

Muri Raporo yawo y’umwaka wa 2015, Umuryango mpuzamahanga wita ku buzima “World Health Organization (WHO/OMS)” uratangaza  ko indwara y’igituntu na SIDA arizo ndwara ziza ku isonga mu guhitana abantu benshi kw’Isi mu ndwara zandura.

Umuryango mpuzamahanga wita ku buzima uvuga ko mu mwaka wa 2014, igituntu cyahitanye ababarirwa muri Miliyoni 1,5 kw’Isi yose, barimo 400.000 babanaga n’ubwandu bw’agakoko gatera SIDA. Gusa, nubwo ari indwara iza muzambera zica cyane, indwara y’igtuntu iri mu ndwara zivurwa zikanakira; Ndetse ngo no muri izo Miliyoni z’abantu bapfuye abenshi bashoboraga gukira.

OMS yemeza ko ku rwego rw’Isi, ubwandu bw’indwara y’igutuntu bugabanyukaho 1,5% buri mwaka kuva mu 2 000. Mu myaka 15 ishize ngo bumaze kugabanyuka ku kigero cya 18%. Mu gihe ngo intambwe yatewe mu bushakashatsi no kuvura indwara y’igituntu, byakijije abantu bagera muri Miliyoni 43 kuva mu 2000 kugeza 2015..

Nubwo ariko ngo hari intambwe imaze guterwa mu kurwanya no kwirinda igituntu, Dr Mario Raviglione, umuyobozi mukuru w’ishami rishinzwe igituntu muri OMS avuga ko hakiri urugendo rureru. Ngo kuko Isi igihura n’ikibazo cy’abantu bagera ku 4 400 bapfa buri munsi, mu gihe Isi ifite ubushobozi bwo gupima no kuvura hafi ya bose.

Iyi raporo kandi igaragaza ko umubare w’abahitanwa na SIDA nawo wagabanutse kubera ko ngo horohejwe uburyo bwo kubona imiti igabanya ubukana.

Iyi raporo ivuga ko mu mwaka wa 2014 HIV/SIDA yahitanye abagera kuri Miliyoni 1,2, harimo na 400.000 bari barwaye n’igituntu.

Ibihugu biza imbere ku ndwara y’igituntu ni ibihugu nk’Ubushinwa, Ubuhinde, Indonesia, Paksitan na Nigeria kuko ibi bihugu byonyine byihariye 54% by’abantu barwaye igituntu bose bo kw’Isi.

Ikibazo kigihari kandi ngo ni uko 3,3% by’abantu baryaye igituntu baba barwaye igituntu cy’igikatu kidapfa guhangarwa n’imiti isanzwe ikoreshwa mu kuvuri indwara y’igituntu.

Ishami ry’umuryango w’abibumbye ryita ku buzima, mu mwaka utaha rizinjira muri Politiki nshya yiswe ‘End TB Strategy’, igamije guhashya igituntu ku kigero cya 90% mu mwaka 2030.

Reporo ya OMS ishami rishinzwe kurwanya igituntu yasohotse muri uyu mwaka ivuga ko hatewe intambwe nzinza mu kurwanya igituntu.

Ngo kuko umubare w’abahitanwa n’igituntu wagabanutseho ½ kuva mu 1990. Kandi ngo kwandura iyi ndwara byagabanutse ho 1,5% kuva mu 2000.

Callixte NDUWAYO
UM– USEKE.RW

en_USEnglish