Hollande ati “Iyo France ije muri Africa ntiba ije kwivanga iba izanye ubufasha”

*Perezida Hollande yemereye Afurika inkunga y’iterambere ya Miliyari 23 z’ama-Euros
*Yizeza Afurika ko Ubufaransa buzayihora hafi
*Kandi ngo kuza muri Afurika, Ubufaransa ntibaba bushaka ambuye y’agaciro cyangwa kwivanga muri Politike yayo, ahubwo ngo buba buzanye ubufasha.

Perezida w’Ubufaransa François Hollande witabiriye inama ihuza Afurika n’Ubufaransa “Sommet Afrique-France”, yongeye guha ikizere Afurika ko bagiye kuyifasha mu kubaka ubukungu, igisirikare, umutekano n’amahoro, n’iterambere muri rusange, agaruka kuri Politike muri Afurika ndetse n’uruhare rw’igihugu cye muri Afurika.

Mu ijambo rye, François Hollande yashimiye Mali intambwe imaze gutera mu mutekano, na Demokarasi nyuma yo kwibasirwa n’iterabwoba.

Ati “Ni ibihugu bicye cyane ku isi byabashije kunyura mu bibazo nk’ibyo Mali yanyuzemo, bikaba bimaze kongera kwiyubaka byihuse bene aka kageni.”

Yagarutse ku kibazo cy’iterabwoba cyugarije isi, Afurika n’Uburayi by’umwihariko, ashimangira ko ubufatanye mu bikorwa by’amahoro n’umutekano hagati y’Uburayi na Afurika ari ngombwa, kugira ngo  impande zombi zibashe guhangana n’iterabwoba n’ibibazo by’abimukira.

Aha, yagarutse ku ruhare rw’Ubufaransa muri Afurika avuga ko iyo Ubufaransa buje gutanga ubufasha muri Afurika, butaba bugamije kugira ijambo ku miyoborere na Politike y’ibihugu bya Afurika, ndetse ngo nta n’ubwo buba butumbereye imitungo kamere ya Afurika.

Ati “Ubufaransa buza muri Afurika bubisabwe n’ibihugu ubwabyo, bubisabwe n’Umuryango wa Afurika yunze ubumwe cyangwa Umuryango w’Abibumbye. Buza buje kubafasha nta kindi buba bugambiriye.”

Hollande yavuze ko n’ubwo Ubufaransa cyangwa ibindi bihugu bikomeye byafasha Afurika by’umwihariko mu kubungabunga amahiro n’ubutekano, ngo Abanyafurika ubwabo bagomba kumva ko amahoro n’umutekano byabo aribo bireba mbere y’abandi bose.

Ati “Abanyafurika ubwabo nibo bagomba kurinda umutekano w’Abanyafurika. Abanyafurika nibo bagomba kurwanya iterabwoba muri Afurika yabo. Twe uruhare rwacu ni urwo kubafasha gusa.”

Aha, Perezida Hollande yahise avuga ko ibyo Ubufaransa bwiyemeje byo kongerera ubushobozi igisirikare cya Afurika bikomeje. Bityo, yemera ko mu myaka itatu iri imbere bazaba batoje ingabo zigera ku bihumbi 25 zo mu bihugu binyuranye bya Afurika.

Mu rwego rwo guhangana n’iterabwoba n’ibyaha bikorerwa hifashishijwe internet kandi, Hollande yemereye Afurika ko igihugu cye kizubaka ikigo kirwanya ibyaha bikorwa hifashishijwe internet (cyber-security) ku mugabane wa Afurika.

Hollande yibukije abayobozi ba Afurika ko amahoro n’umutekano bifuza batazabigeraho badafite Politike ihamye. Ashima cyane intambwe ibihugu byo mu Burengerazuba bwa Afurika bimaze gutera, gusa na none anenga ibiri kubera muri Gambia.

Ku bijyanye n’iterambere, Perezida François Hollande yemeye ko mu gihe cy’imyaka itanu iri imbere, Ubufaransa bugiye gushora agera kuri miliyari 23 z’ama-Euros muri gahunda z’iterambere bashyigikiramo Afurika.

Yasezeranyije kandi ko Ikigega cy’ishoramari hagati y’Ubufaransa na Afurika kigiye kongererwa imbaraga n’ubushobozi, ibi byose ngo bikazafasha mu guhanga imirimo muri Afurika, urubyiruko rwa Afurika rwoye gukomeza kugwa mu nyanja rujya gushaka imirimo n’ubuzima Iburayi.

Gusa, amafaranga ngo akazashorwa mu bikorwa bifitiye akamaro abaturage kandi bitangiza ibidukikije, ndetse hazirikanwa ku kibazo cy’imihindagurikire y’ikirere.

Yavuze kandi ko Ubufaransa bwiteguye gukomeza gushyigikira ikoranabuhanga muri Afurika, kuko ngo muri iki gihe Afurika iri gukoresha cyane ikoranabuhanga rigezweho, kandi hari Abanyafurika benshi bari kuvumbura ndetse bagahanga udusha mu ikoranabuhanga, bityo ngo nubwo gahunda ‘Afrique Numérique’ ya mbere yabereye mu Bufaransa kandi ikagenda neza, ngo itaha izabera muri Afurika.

Perezida Hollande yavuze ko igihugu cye cyifuza gukorana no kubana neza n’ibihugu bya Afurika, bitari ibivuga ururimi rw’Igifaransa gusa.

Ati “Ubufaransa buzahora hafi Afurika kuko ejo hazaza ha Afurika niho ejo hazaza hacu.”

Hollande yemeye ko nubwo hari byinshi byabayeho byatandukanya Ubufaransa na Afurika, ahubwo hakwiye kwitabwa kubyiza Ubufaransa bwakoze byakubaka umubano w’impande zombi.

Yavuze ko Ubufaransa budashaka kugira isura mbi muri Afurika, kuko Ubufaransa n’Abafaransa baha agaciro Afurika, ubushobozi bwayo mu nzego zose n’ibyiza byayo by’umwihariko mu muco.

Iyi nama 27 ihuza Afurika n’Ubufaransa yitabiriwe n’abakuru b’ibihugu na za Guverinoma barenga 30, abaminisitiri n’abandi bayobozi bakuru mu nzego za Leta n’iz’abikorera.

UM– USEKE.RW