Abanyarwanda 10 muri miliyoni 2 ntibifuje ko Itegeko Nshinga ryavugururwa

Imurika ry’ibyavuye mu biganiro Abadepite bagiranye n’abaturage ku busabe bwabo bwo guhindura zimwe mu ngingo zigize Itegeko Nshinga, ku gicamunsi cyo kuri uyu wa 10 Kanama; Komisiyo ya politiki n’imiyoborere myiza mu nteko ishinga amategeko; umutwe w’Abadepite yagaragaje ko mu gihugu abaturage 10 ari bo bonyine bagaragaje ko batifuza ko ingingo y’ 101 y’itegeko Nshinga yavugururwa.

Ni ibiganiro Inteko Ishinga Amategeko; imitwe yombi yagiranye n’abaturage nyuma yo kwemeza ishingiro ry’ubusabe bwabo bwo kuvugurura Itegeko Nshinga kugira ngo ingingo igena manda umukuru w’igihugu cy’u Rwanda agomba gutegeka itazazitira Paul Kagame kwiyamamariza kongera kuyobora u Rwanda nyuma ya 2017 ubwo manda ebyiri zateganywaha n’Itegeko Nshinga zizaba zirangiye.

Amurika raporo y’ibyavuye mu biganiro abadepite bagiranye n’abaturage; Visi perezida wa Komisiyo ya politiki y’imiyoborere myiza yabwiye abadepite n’abaturage, batari benshi, bari bitabiriye iki gikorwa ko mu baturage 1,828,714 bitabiriye ibiganiro, abagera ku 10 ari bo gusa bifuje ko Itegeko Nshinga ritakorwaho.

Bagaragaza impamvu y’ibitekerezo byabo; bamwe muri aba baturage bagiye bagaruka ku myandikire y’ingingo ya 101 y’Itegeko Nshinga rya none bagaragaza ko umukuru w’igihugu atagomba kurenza manda ebyiri bakemeza ko iyi ngingo ijya kujyaho hari impamvu kandi zifite ishingiro n’agaciro.

Bamwe muri aba baturage batifuza ko Itegeko Nshinga rivugururwa bemeza ko Kagame yakoze ibikorwa bitashoborwa na buri wese, ariko ko hakwiye gushakwa undi nka we akamusimbura kugira ngo hatazagira uvuga ko ashaka (Kagame) kugundira ubutegetsi.

Muri ibi biganiro; abagaragaje ko bifuza ko ingingo ya 101 y’Itegeko Nshinga yavugururwa bavugaga ko bashingira ku bikorwa by’indashyikirwa byaranze Perezida Paul Kagame, nko kuyobora neza urugamba rwo kubohora u Rwanda, ahagarika Jenoside ndetse atuma abasizwe iheruheru nayo bagarura icyizere cyo kubaho.

Mu zindi mpamvu nyinshi Abadepite bagiye bagaragarizwa n’abaturage, harimo kuba Kagame yarazanye ubumwe n’ubwiyunge; umutekano; afasha abatishoboye; azana iterambere ritavangura, ateza imbere uburezi, ikoranabuhanga n’itumanaho; ateza imbere uburinganire n’ibindi.

Aba baturage kandi babwiye intumwa za rubanda ko Kagame ari umuyobozi udasanzwe bityo bakaba bakimukeneye nk’umukuru w’igihugu cyabo.

Nubwo atagaragaje mu buryo butomoye; Visi perezida wa Komisiyo ya politiki y’imiyoborere myiza wamurikaga iyi raporo, yavuze ko muri iki gikorwa cyamaze ibyumweru bibiri hari Abanyarwanda bagiye bagenera Perezida Kagame impano zikomoka muri gahunda yagiye abagezaho, abandi bamugenera ubutumwa bumwifuriza gukomeza kubayobora.

Ku byerekeye umubare wa Manda n’imyaka yazo; Visi Perezida w’iyi komisiyo yamuritse iyi raporo yavuze ko Abanyarwanda benshi bagaragaje ko badakozwa ibyo kuba Kagame yagenerwa umubare wa manda.

Ati “…bavuze ko nta mubare wa Manda n’inshuro byagenwa kuri Perezida Kagame ahubwo ko yayobora igihugu kugeza ananiwe; yamara gusaza akaba umujyanama w’igihugu ariko bikaba kuri we gusa.”

Nubwo benshi muri bo badakeneye ko Kagame yagenerwa umubare wa manda runaka, hari abaturage bagaragarije Abadepite ko manda yajya imara imyaka 7 inshuro 7, abandi bakavuga ko manda yajya igira imyaka 7 inshuro eshatu; abandi bakavuga ko hashyirwaho manda y’imyaka 5 itagira iherezo Kagame akayobora kugeza agejeje ku myaka 80, ariko ku bandi bigahinduka.

Iyi raporo yamurikirwaga Inteko Rusange/ Umutwe w’Abadepite ari nako biri gukorwa mu mutwe wa Sena.

Nyuma yo kumurikirwa iyi raporo, imitwe yombi yanayitoye. Nko mutwe wa Sena yatowe n’abasenateri 24 kuri 24 ntawifashe cyangwa ngo ayange. Mu badepite naho yatowe ku bwiganze bwamajwi.

Martin NIYONKURU
UM– USEKE.RW