01 Nyakanga mu mateka y’u Rwanda

Taliki ya 01 Nyakanga 1962 ni umunsi  u Rwanda rwaboneyeho ubwigenge.  Nyuma y’uko ibihugu byinshi bya Afrika na Asia byigobotereye ubukoloni, hagiye hakomeza kugaragara ibisigisigi bya politiki mbi  yagiye ishyirwaho mu rwego rwo kugirango abo bakoloni babone uko bayobora.  Ahenshi bagiye bakoresha  uburyo bwo kubiba amacakubiri mu bo bakolonizaga, kugirango babone uko babayobora.

Mu Rwanda naho ni hamwe mu hakoreshejwe ubwo buryo bwo gukoresha amacakubiri, ndetse ni muri icyo gihe cy’abakoloni abanyarwanda batangiye kwigishwa k’uburyo budasanzwe amoko yabo, ubusanzwe yari asanzwe azwi nk’inzego z’imitungire cyangwa inzego z’ubuzima(classe social cyangwa social classes).

Kuva igihe u Rwanda rwaboneye ubwigenge kugeza mu mwaka w’1994, abanyarwanda ntibabanye neza, iturufu y’ ubwoko yagiye ikomeza gukoreshwa n’ubutegetsi bwagiye busimburana, kugeza n’aho bamwe mu banyarwanda biyumvagamo ubunyarwanda kurusha abandi. Ni muri iyo myaka u Rwanda rwagize umubare munini w’abana barwo mu mahanga, abandi baricwa, abandi bakabuzwa amahirwe mu bintu bitandukanye, haba mu kwiga, cyangwa se mu mirimo.

Iyo politiki mbi yaje gukomeza, ibyara genocide y’abatutsi mu 1994, aho uwo mugambi wari waragiwe ucengezwa gahoro gahoro mu banyarwanda, kugeza aho bumvaga ko kwica umunyarwanda w’umututsi nta cyaha kirimo. Ku mpamvu z’iyo genocide, abanyarwanda basaga 1.000.000 bahasize ubuzima, abandi nabo benshi bahunga igihugu.

Nyuma y’uko u Rwanda rutabariwe n’abanyarwanda, rwatangiye kwiyubaka gahoro gahoro, hagamijwe ko rwaba igihugu buri munyarwanda ndetse n’umunyamahanga yakwiyumvamo, akisanzura. Ni muri urwo rwego, hatangiye gahunda zo gucyura impunzi no kuzisubiza mu buzima busanzwe, kongera kubaka inzego z’igihugu no gusana ibyari byarangiritse no gukora akazi katoroshye ko kubanisha abanyarwanda.

Kuri uyu munsi u Rwanda rurizihiza inshuro ya 49 rubonye ubwigenge, ariko kandi umuntu yakwibaza neza niba koko rwarabonye ubwo bwigenge. Impamvu ni uko kuva mu 1962 kugeza mu 1994, hari abanyarwanda bari bakiboshye, badahabwa agaciro kabo, badahabwa uburenganzira bungana n’ubwa bagenzi babo, hakagerekwaho kumeneshwa mu gihugu cyabo ndetse no kwicwa.

Umunsi nk’uyu ni umunsi abanyarwanda bagomba gusubiza amaso inyuma buri wese agatekereza icyahesha mugenzi we amahoro, kandi ibyo byose bigakorwa mu nyungu zo guteza imbere igihugu, no gutegura ejo hazaza heza ku bazadukomokaho. Ibi  nibyo byatuma abazadukomokaho babona icyerekezo cyiza, bagendeye  k’urugero rwiza bakomora ku buyobozi buriho.

Umuseke.com